Việt Nam chính thức mở ra kỷ nguyên mới cho đổi mới sáng tạo bằng quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia

QUY MÔ ĐẦU TƯ KHỦNG 500 TỶ ĐỒNG
Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 264/2025 quy định về Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và quỹ đầu tư mạo hiểm của địa phương. Quỹ hoạt động theo luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Vốn điều lệ tối thiểu của Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia là 500 tỷ đồng, cấp từ ngân sách nhà nước ngay khi thành lập. Dự kiến, trong năm năm đầu, quy mô vốn này sẽ đạt tối thiểu 2.000 tỷ đồng, bao gồm cả nguồn huy động từ tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước. Với quỹ địa phương, vốn điều lệ sẽ được cấp một lần từ ngân sách phát triển của tỉnh, do UBND tỉnh quyết định tỷ lệ, đồng thời huy động thêm từ khu vực tư nhân.

Dòng vốn tư nhân và quốc tế tham gia vào vốn điều lệ của quỹ quốc gia trong 5 năm tới dự kiến tối thiểu 1.500 tỷ đồng. Bà Nguyễn Nhã Quyên, Giám đốc vận hành Quỹ khởi nghiệp doanh nghiệp khoa học và công nghệ Việt Nam (Startup Vietnam Foundation), nhận định: Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia là cần thiết tronggiai đoạn này, giúp rút ngắn khoảng cách sáng tạo của doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh cần tăng tốc đổi mới sáng tạo trong kỷ nguyên mới.

PHÂN TÍCH VÀ NHẬN ĐỊNH
Bà Nhã Quyên cho biết: Hiện Việt Nam còn thiếu các nguồn vốn lớn, dài hạn để thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp. Do đó, một quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia sẽ lấp đầy khoảng trống này, phát huy tiềm năng của doanh nghiệp tại các khu vực năng động và giúp các tài năng vùng sâu vùng xa tiếp cận nguồn lực công bằng hơn. Thông qua đó, quỹ sẽ tạo cú hích cho đầu tư tư nhân, với nhà nước đóng vai trò trung tâm dẫn dắt. Việc sử dụng ngân sách để tạo vốn mồi sẽ giúp nhà đầu tư tư nhân yên tâm tham gia các dự án công nghệ cao, mạo hiểm.

Chuyên gia Nguyễn Nhã Quyên nhấn mạnh: Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia giúp tháo gỡ các rào cản pháp lý về hoạt động đầu tư mạo hiểm. Trước đây, các nhà đầu tư muốn rót vốn vào Việt Nam nhưng thiếu quy định rõ ràng. Quỹ hoạt động như một công ty TNHH, đầu tư trực tiếp hoặc gián tiếp mà không cần sự can thiệp của nhà nước, mặc dù nguồn vốn ban đầu từ ngân sách là vốn mồi. Điều này tạo điều kiện kích hoạt dòng tiền và thu hút các nguồn đầu tư khác vào lĩnh vực khoa học công nghệ, sáng tạo.

BÀI HỌC VÀ KINH NGHIỆM Quốc tế
Chuyên gia Nguyễn Nhã Quyên lấy ví dụ Hàn Quốc triển khai quỹ Korea Fund of Funds từ năm 2005, nhằm cấp nguồn tài chính ổn định cho các quỹ đầu tư mạo hiểm, giúp định hình hệ sinh thái sáng tạo, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển mạnh mẽ. Các mô hình quỹ quốc gia hoặc vùng thường cấp vốn cho các quỹ tư nhân hoặc dành đầu tư trực tiếp vào doanh nghiệp, trong đó có dạng quỹ đối ứng hoặc vốn mồi. Những chính sách này giúp cân bằng phát triển vùng miền, giảm tải các “tụ điểm” vốn tại các thành phố lớn, đồng thời thúc đẩy tăng trưởng toàn diện.

Để hoạt động hiệu quả, các chuyên gia nhấn mạnh: Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia cần có đội ngũ quản lý giàu kinh nghiệm, có chứng chỉ, hiểu rõ thị trường. Các dự án đầu tư phải khả thi, mang lại hiệu quả rõ rệt mới thu hút được vốn. Chính sách hỗ trợ thuế và quy định cởi mở là yếu tố quan trọng để quỹ tồn tại và phát triển bền vững.

Quản lý và phối hợp nhịp nhàng
Kinh nghiệm từ các nước cho thấy: Quỹ quốc gia hoặc vùng phải hoạt động như “nhiên liệu”, hỗ trợ hệ sinh thái đổi mới sáng tạo để thúc đẩy các sản phẩm ra thị trường và tạo ra tác động xã hội bền vững. Bà Nguyễn Nhã Quyên nhấn mạnh: Nguồn vốn từ nhà nước nên được quản lý chuyên nghiệp, minh bạch để thu hút vốn tư nhân quốc tế, từ đó tạo ra mạng lưới hợp tác toàn diện.

Chìa khóa thành công nằm ở việc liên kết chặt chẽ giữa quỹ và hệ sinh thái khởi nghiệp. Quỹ phải là trung tâm của chuỗi giá trị đổi mới sáng tạo, hỗ trợ từ giai đoạn khởi nghiệp đến tăng trưởng, thương mại hoá. Khi nguồn vốn nhà nước được quản lý minh bạch, hiệu quả, các nguồn đầu tư tư nhân sẽ đổ vào nhiều hơn, thúc đẩy phát triển bền vững.

Lời khuyên từ các chuyên gia
“Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia không thể hoạt động đơn độc. Nó cần liên kết chặt chẽ với hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, như nhiên liệu và động cơ cùng hoạt động để tạo ra sự bùng nổ về sản phẩm, doanh thu, tác động xã hội lâu dài”, bà Nguyễn Nhã Quyên nhấn mạnh.

Chất lượng quản lý, sự phối hợp liên ngành, và chính sách phù hợp sẽ quyết định thành công của chương trình, đưa Việt Nam bước vào thời kỳ mới của đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững.