CÔNG NGHỆ AI GÂY BIẾN ĐỔI MẠNH TRONG NGÀNH GIÁO DỤC: CƠ HỘI HAY THÁCH THỨC?

“Chúng tôi buộc phải thích nghi – hoặc bị bỏ lại phía sau.” Đó là lời chia sẻ đầy trăn trở của thầy Nguyễn Văn Phúc, hiệu trưởng một trường trung học tại Hà Nội, giữa làn sóng công nghệ trí tuệ nhân tạo đang làm thay đổi toàn diện ngành giáo dục Việt Nam.

ÁP LỰC TỪ CÔNG NGHỆ MỚI: SỨC ÉP LÊN GIÁO VIÊN TRUYỀN THỐNG

Việc AI xuất hiện trong lớp học khiến nhiều giáo viên cảm thấy chênh vênh. Không ít ý kiến cho rằng, giáo viên đang bị lấn át bởi các phần mềm hỗ trợ học tập thông minh. “Chỉ cần vài cú nhấp chuột, học sinh có thể truy cập kho kiến thức khổng lồ từ ChatGPT hay các ứng dụng học tập tự động. Vậy giáo viên còn đóng vai trò gì?” – cô Trần Thị Mai, giáo viên môn Văn tại TP.HCM, đặt câu hỏi.

Tuy nhiên, có một dòng chảy khác, tích cực hơn. Một số giáo viên trẻ xem đây là cơ hội để nâng cao hiệu quả giảng dạy. “AI giúp tôi tiết kiệm thời gian chấm bài, xây dựng đề đánh giá linh hoạt. Nó không thay thế tôi, nó hỗ trợ tôi trở thành giáo viên tốt hơn” – thầy Lê Quang Huy, giáo viên bộ môn Toán tại Hà Tĩnh, chia sẻ.

HỌC SINH THÍCH ỨNG NHANH, NHƯNG CÓ ĐỦ CHÍNH KIẾN?

Trong khi các nhà giáo còn phân vân, thì học sinh – thế hệ sinh ra trong thời đại kỹ thuật số – lại tiếp nhận công nghệ mới một cách tự nhiên. “Chúng em dùng AI để tóm tắt sách, luyện nói tiếng Anh và cả để tìm cảm hứng viết văn”, bạn Nguyễn Trúc Anh, học sinh lớp 12 Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn (Đà Nẵng), nói. Nhưng em cũng thừa nhận, “nếu lạm dụng, em có thể mất khả năng tư duy độc lập.”

VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC VÀ KIỂM SOÁT NỘI DUNG: THẾ TIẾN THOÁI LƯỠNG NAN

Một mối lo lớn khác là khả năng kiểm soát nội dung do AI tạo ra. Với tốc độ sản xuất thông tin chóng mặt, nhiều nội dung có thể sai sự thật hoặc xuyên tạc. Theo tiến sĩ Phạm Minh Hoàng, chuyên gia giáo dục số, “Chúng ta cần thiết lập một hành lang pháp lý minh bạch để quy định việc sử dụng AI trong môi trường học đường, tránh việc học sinh sử dụng vào mục đích gian lận hoặc tiếp cận thông tin độc hại.”

GỢI MỞ VỀ MỘT MÔ HÌNH GIÁO DỤC MỚI

Tại nhiều quốc gia như Singapore, Phần Lan, hay Hàn Quốc, sự kết hợp giữa AI và giáo dục đã mở ra các mô hình học tập cá nhân hoá – nơi mỗi học sinh có thể học theo tốc độ, nhu cầu và sức tiếp thu riêng biệt. Việt Nam cũng đã có những khởi đầu. Bộ Giáo dục và Đào tạo đang triển khai các dự án thí điểm tích hợp AI vào lớp học với kỳ vọng tăng cường năng lực số cho cả giáo viên lẫn học sinh.

“Điều chúng ta cần quan tâm không chỉ là công nghệ, mà là cách con người làm chủ công nghệ ấy để phục vụ cho sự phát triển bền vững của học sinh và xã hội,” bà Lê Thị Thu Hà, cán bộ nghiên cứu tại Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, nhận định.

CÂN BẰNG TRUYỀN THỐNG VÀ HIỆN ĐẠI: GIÁO DỤC VIỆT NAM ĐANG CHUYỂN MÌNH

Trí tuệ nhân tạo có thể tạo nên cách mạng trong giáo dục, nhưng không thể thay thế hoàn toàn vai trò giáo viên – những người mang đến cảm hứng, định hướng và nhân văn cho quá trình học tập. Tương lai của giáo dục Việt Nam, vì thế, sẽ không nằm ở việc “chọn AI hay con người”, mà là làm sao để kết hợp cả hai một cách hài hòa và hiệu quả nhất.