SÁP XẾP VÀ CẤU TRÚC LẠI HỆ THỐNG GIÁO DỤC ĐẠI HỌC: CƠ HỘI MỚI ĐẨY MẠNH CHẤT LƯỢNG VÀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Bộ Chính trị đã khẳng định quyết tâm đột phá trong phát triển giáo dục và đào tạo thông qua Nghị quyết số 71, trong đó nhấn mạnh việc cấu trúc lại các cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp. Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) được giao nhiệm vụ xây dựng đề án sắp xếp, sáp nhập, và giải thể các trường học này, dự kiến trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và bắt đầu triển khai trong năm 2026.

ĐÁNH GIÁ VÀ ĐỔI MỚI NHÂN SƯ

Theo PGS-TS Đỗ Văn Dũng, nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật TP.HCM, quá trình sáp nhập các trường đại học và cao đẳng mang lại nhiều thách thức do sự khác biệt về văn hóa tổ chức, phân mảnh nguồn lực và quy mô nhỏ lẻ. Ông nhấn mạnh, không nên chỉ ghép các cơ sở một cách cơ học, mà cần tái cấu trúc chiến lược để hình thành các đại học đa ngành, mạnh mẽ hơn, phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế.

Trong quá trình này, việc đánh giá và tái cấu trúc nhân sự là rất cấp thiết. Cần thành lập ủy ban độc lập gồm đại diện hai trường và các chuyên gia bên ngoài để kiểm tra kỹ năng, phỏng vấn, và phân loại nhân viên thành các nhóm: giữ nguyên, đào tạo bổ sung, hoặc chuyển vị trí. Đặc biệt, ưu tiên giữ giảng viên có bằng tiến sĩ và đào tạo thêm cho các nhóm khác để đảm bảo chất lượng giảng dạy.

Ông còn lưu ý rằng, các khác biệt về chương trình đào tạo và phương pháp giảng dạy cần được giải quyết bằng cách thành lập hội đồng chuyên môn để rà soát, hợp nhất chương trình trong vòng 6-12 tháng. Các môn trùng lặp sẽ bị loại bỏ, trong khi những môn mới phù hợp sẽ được bổ sung. Sinh viên có thể hoàn thành các chương trình cũ trong 2 năm và chuyển sang chương trình mới với tín chỉ tương đương, đồng thời mở rộng đào tạo trực tuyến để giảm thiểu gián đoạn quá trình học tập.

Chủ một trường đại học miền Trung chia sẻ, việc sắp xếp các cơ sở cần dựa trên định hướng phát triển của hệ thống, quy hoạch mạng lưới đã có. Trong đó, sắp xếp theo ngành nghề giúp tránh lãng phí nguồn lực. Theo vị này, nhiều phân hiệu hiện quá nhỏ so với quy mô đào tạo, do đó cần giảm hoặc loại bỏ những phân hiệu không hiệu quả, đồng thời tăng cường các hoạt động nghiên cứu, đổi mới sáng tạo nhằm nâng tầm các trường.

CHÍNH SÁCH QUYỀN LỢI VÀ QUẢN LÝ HỌC PHÍ, TUYỂN SINH

Một lãnh đạo từ TP.HCM đề xuất, để đảm bảo hiệu quả, mỗi trường sau sáp nhập cần có bộ máy rõ ràng với người phụ trách từng phòng ban, đồng thời trụ sở chính giữ vai trò chủ đạo trong các quyết định chiến lược, quản lý tài chính và hợp tác quốc tế. Các quy chế đào tạo, chương trình giảng dạy, phương pháp đánh giá sẽ được thống nhất và áp dụng đồng bộ tại tất cả các cơ sở, nhằm đảm bảo công bằng và chất lượng giáo dục.

Về học phí, vị này nhấn mạnh sự cần thiết của linh hoạt theo vị trí địa lý. Các phân hiệu ở vùng có chi phí sinh hoạt thấp sẽ áp dụng mức học phí phù hợp, thấp hơn tại TP.HCM nhằm tạo điều kiện tiếp cận giáo dục cho học sinh sinh viên từ nhiều khu vực.

Trong công tác tuyển sinh, trụ sở chính sẽ quản lý toàn bộ, từ lập kế hoạch, xây dựng chiến dịch quảng bá đến thu hút thí sinh, trong khi các phân hiệu hỗ trợ tổ chức các hoạt động tại địa phương. Như vậy, sáp nhập tạo cơ hội tối ưu hóa quản lý và nâng cao chất lượng đào tạo, mở rộng cơ hội học tập cho nhiều đối tượng.

ĐỀ XUẤT KHÔNG ĐÀO TẠO CĐ TRONG TRƯỜNG ĐH

Chủ tịch hội đồng trường tại TP.HCM nêu rõ, trong quá trình sáp nhập, có thể sẽ xảy ra tình trạng các trường cao đẳng (CĐ) sáp nhập vào các trường đại học (ĐH). Tuy nhiên, chỉ những trường CĐ có năng lực phù hợp mới nên hợp nhất, còn việc duy trì đào tạo CĐ trong các trường ĐH không phù hợp. Ông nhấn mạnh, các trường CĐ nên sáp nhập để tăng sức mạnh trong đào tạo nghề, nhưng không nên tuyển sinh mới CĐ trong các trường ĐH.

Chủ tịch này đề xuất, sau sáp nhập, các trường ĐH chỉ tập trung đào tạo các bậc cao hơn, như ĐH và sau ĐH. Các loại hình đào tạo CĐ cũng nên phân rõ thành CĐ chuyên nghiệp có thể liên thông và CĐ nghề ngay, nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo và đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp. Quá trình này đều cần phải dựa trên tiêu chuẩn của các trường ĐH đã được nhập vào, đặc biệt về bằng cấp, chương trình đào tạo và nhân sự, trong đó, việc sàng lọc nhân sự để đảm bảo chuẩn hóa là bước còn nhiều thách thức nhưng cần thực hiện một cách nhân văn và hợp lý.

Chúng ta đang chứng kiến bước chuyển lớn của hệ thống giáo dục đại học, mở ra cơ hội mới để nâng cao chất lượng và phù hợp với xu thế phát triển của đất nước. Nhưng mọi bước đi đều cần cân nhắc, đảm bảo cân đối quyền lợi của người lao động, sinh viên và sự phát triển bền vững của ngành giáo dục.