BẬT MÍ VỚI CUỘC TRÒ CHUYỆN NĂM 2025: XUYÊN THÁC ĐA CHIỀU VỀ PHƯƠNG THỨC XÉT TUYỂN ĐH TẠI VIỆT NAM

Sáng ngày 18.9, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức Hội nghị về giáo dục đại học năm 2025 với mục tiêu góp ý, thảo luận các phương án tuyển sinh trong tương lai. Trong buổi họp, ông Nguyễn Tiến Thảo, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, đã đề cập đến nhiều vấn đề nóng bỏng, đặc biệt liên quan đến phương thức xét tuyển đại học.

Năm nay, có tới 17 phương thức xét tuyển khác nhau nhưng nổi bật nhất chính là phương thức xét tuyển bằng học bạ, chiếm tới 42% thí sinh trúng tuyển, trong khi đó tỷ lệ dành cho phương thức dựa trên điểm thi tốt nghiệp THPT vẫn khá cao, trên 39%. Câu hỏi đặt ra là: có nên tiếp tục duy trì phương thức xét tuyển bằng học bạ trong đợt 1 hay không?

Trong khuôn khổ hội nghị, một cuộc khảo sát về tuyển sinh đại học năm 2026 đã được gửi tới đại diện hơn 200 trường đại học. Trong đó, tranh luận về việc giữ hay bỏ phương thức xét tuyển bằng học bạ đang diễn ra sôi nổi.

Học sinh lớp 12 quan tâm đến các phương thức tuyển sinh, đặc biệt là xét tuyển bằng học bạ. Theo ông Huỳnh Thanh Phú, Hiệu trưởng Trường THPT Bùi Thị Xuân (TP.HCM), trong quá trình đổi mới giáo dục, bất kỳ chính sách nào liên quan đến tuyển sinh đều ảnh hưởng lớn đến hàng triệu học sinh, phụ huynh và thầy cô cấp phổ thông. Chính vì vậy, việc bỏ phương thức xét học bạ cần cân nhắc cẩn thận dưới nhiều góc độ: giáo dục, xã hội, kinh tế và xu hướng toàn cầu.

Ông Phú nhấn mạnh rằng một nền giáo dục tiến bộ luôn khuyến khích sự đa dạng trong đánh giá năng lực học sinh. Những học sinh có thế mạnh trong thi cử, hoạt động sáng tạo hay học tập bền bỉ đều cần được ghi nhận. Việc duy trì nhiều phương thức xét tuyển không chỉ mang tính nhân văn mà còn tạo điều kiện cho mọi khả năng của học sinh được phát huy, mở rộng cánh cửa đại học. Nếu chỉ dựa vào kỳ thi tốt nghiệp THPT, nhiều em có thể sẽ bị hạn chế cơ hội do áp lực và biến động lớn của kỳ thi này.

Nói về vai trò của học bạ, ông Phú cho rằng đây không chỉ là dữ liệu điểm số khô khan, mà còn là kết quả của quá trình nỗ lực, công sức của học sinh và thầy cô trong suốt ba năm học. Việc công nhận học bạ chính là thể hiện sự tôn trọng những cố gắng đó. Loại bỏ phương thức này đồng nghĩa với việc xem nhẹ toàn diện hành trình học tập của các em, chỉ tập trung vào một kỳ thi có thể gây áp lực lớn và dễ dẫn đến thái độ học để thi, thay vì học để phát triển.

Về mặt pháp lý, ông Phú phản bác ý kiến lo ngại về việc “làm đẹp điểm số”, cho rằng đây là hiện tượng cục bộ chứ không thể phủ nhận toàn bộ chính sách. Thay vào đó, cần xây dựng các cơ chế giám sát minh bạch, sử dụng công nghệ để quản lý dữ liệu, nhằm hạn chế tiêu cực và nâng cao độ chính xác trong đánh giá.

Nếu bỏ xét học bạ, nhiều học sinh trung bình khá hoặc yếu hơn sẽ mất đi cơ hội, phải đối mặt với việc ôn luyện căng thẳng và hình thành áp lực tinh thần. Ngược lại, duy trì phương thức này sẽ giúp giảm tải gánh nặng thi cử, giảm chi phí xã hội và tạo đà tự tin cho các em dựa trên quá trình nỗ lực dài hạn.

Giáo viên Phạm Lê Thanh từ Trường THPT Nguyễn Hiền cũng bày tỏ về vấn đề này, khi nhận thấy điểm trung bình học bạ thường cao hơn điểm thi tốt nghiệp của học sinh, đặc biệt ở các tỉnh thành. Tuy nhiên, ông cho rằng, nếu xét một cách khách quan và có quy trình kiểm soát, điểm học bạ vẫn là thước đo hợp lý về quá trình học tập, phản ánh nỗ lực của học sinh. Các trường đại học có thể sử dụng dữ liệu này một cách có điều kiện, như tuyển những học sinh học lực giỏi tại các trường đặc thù, đảm bảo chất lượng đầu vào.

Ông còn đề cập đến việc chuẩn hóa các quy định về điểm IELTS. Thay vì coi đó như yếu tố quyết định, các trường nên sử dụng điểm IELTS như một điểm cộng, có mức thưởng phù hợp, để tránh thiên vị và bất công.

Trong phần ý kiến của mình, ông Nguyễn Hùng Khương, Hiệu trưởng Trường THPT Ernst Thälmann, cho rằng việc ngày càng nhiều trường tuyển sinh dựa vào học bạ là xu hướng thực tế, song không thể xem nhẹ những hạn chế của phương thức này. Ở nhiều nơi, đánh giá dựa trên học bạ không nhất quán, dễ dẫn đến hiện tượng “làm đẹp” điểm số. Do đó, cần kết hợp nhiều phương thức như kết quả học bạ, kỳ thi tốt nghiệp và các bài kiểm tra năng lực, để tạo ra sự cân bằng, công bằng và toàn diện hơn trong tuyển sinh đại học.

Học sinh cũng có chia sẻ riêng về điều này. Trương Chí Thành, lớp 12A10 Trường THPT Nguyễn Hiền, chia sẻ rằng bỏ xét tuyển học bạ giúp các em tránh bị ảnh hưởng bởi sự chênh lệch điểm số giữa các trường và địa phương, đồng thời thúc đẩy các em tự lập trong quyết định chọn ngành, hạn chế tình trạng “ảo” trong danh sách nguyện vọng. Thành nhận định rằng, đây còn là cơ hội để các em tập trung hơn vào môn học thi tuyển, xây dựng nền tảng vững chắc hơn cho tương lai.

Tổng thể, các ý kiến đều chung nhận định rằng cần có một cơ chế tuyển sinh cân đối, kết hợp các phương thức để đảm bảo công bằng, khách quan và mở rộng cơ hội cho mọi học sinh. Nhìn nhận từ nhiều chiều, rõ ràng việc giữ hay bỏ phương thức xét tuyển bằng học bạ vẫn là một câu hỏi lớn đặt ra cho ngành giáo dục trong thời gian tới.