NGƯỜI TRONG CUỘC LO ĐỦ ĐƯỜNG: VẤN ĐỀ KHÔNG ĐƠN GIẢN CỦA VIỆC CHIA SẺ CẢNH BAY GIỮA TÂN SƠN NHẤT VÀ LONG THÀNH

Tổng công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines – VNA) mới đây đã có văn bản gửi Bộ Xây dựng, Cục Hàng không và Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV), đề xuất các phương án khai thác tại sân bay Long Thành và Tân Sơn Nhất. Trong khi đồng thuận với đề xuất của Bộ về việc phân chia khai thác, VNA đã bày tỏ những băn khoăn liên quan đến thực tế vận hành và khả năng đáp ứng của hệ thống hàng không hiện tại.

PHÂN CHIA KHÔNG PHÙ HỢP VỚI THỰC TIỄN
Theo phương án Bộ Xây dựng đề xuất, sân bay Long Thành sẽ chủ yếu đảm nhận 80% các chuyến bay quốc tế và chỉ 10% nội địa, còn Tân Sơn Nhất sẽ khai thác 20% quốc tế và 90% nội địa. Tuy nhiên, các chuyên gia hàng không nhận định việc này chưa phù hợp với đặc thù vị trí và vai trò của các sân bay gần trung tâm thành phố, vốn vẫn là những trung tâm kết nối tiện lợi cho hành khách.

Chuyên gia Huỳnh Thanh Điền cho biết: “Việc linh hoạt khai thác dựa trên nguyên tắc nhóm đường bay dài xuyên lục địa sẽ chuyển ngay sang Long Thành; trong khi nhóm bay nội khu, trong khu vực châu Á, sẽ dần chuyển theo lộ trình phù hợp. Phương án này nhằm bảo đảm phát triển Long Thành thành trung tâm trung chuyển quốc tế đúng định hướng của Đảng và Nhà nước, đồng thời duy trì hiệu quả khai thác của cả hai sân bay.”

Mặt khác, nhiều đường bay trong vùng như Singapore, Thái Lan, Lào và Campuchia đều có chiều bay ngắn, chỉ mất khoảng 2 giờ, nhưng phải di chuyển gần 50 km đến sân bay Long Thành, gặp tắc đường hoặc chậm trễ là điều không thể tránh khỏi. Điều này gây ảnh hưởng đáng kể đến thuận tiện của hành khách cũng như kế hoạch khai thác của các hãng hàng không.

LỰA CHỌN LINH HOẠT CÓ ĐIỀU KIỆN
TS Huỳnh Thanh Điền nhấn mạnh: “Trong giai đoạn đầu, các hãng cần có quyền lựa chọn linh hoạt giữa Tân Sơn Nhất và Long Thành, dựa trên slot, đội tàu và khả năng vận hành. Tuy nhiên, điều này cần có quy trình rõ ràng và thời hạn chuyển đổi cụ thể, ví dụ như sau 3 mùa bay sẽ bắt buộc chuyển toàn bộ các đường bay trên 1.000 km sang Long Thành.”

Chuyên gia Trần Anh Tùng cũng đồng tình về phương án này: “Một cách tiếp cận linh hoạt như vậy sẽ tránh gây sốc trong vận hành lúc sân bay Long Thành chưa đủ năng lực, đồng thời giữ cho Tân Sơn Nhất giảm tải quá nhanh gây bất tiện cho hành khách và doanh thu. Nhưng điều kiện đặt ra là sự giám sát chặt chẽ để tránh trì hoãn kéo dài, gây tốn kém và giữ vững mục tiêu lâu dài của dự án.”

TÁI CẤU TRÚC HỆ THỐNG HÀNG KHÔNG VÙNG VÀ KINH NGHIỆM QUỐC TẾ
Trên thế giới, nhiều thành phố khai thác từ hai sân bay trở lên bằng cách phân chia rõ ràng vai trò theo vị trí và chức năng. Tại Tokyo, sân bay Haneda dành cho nội địa và các tuyến ngắn, trong khi Narita phục vụ các chuyến dài quốc tế. Ở Seoul, Gimpo tập trung vào nội địa và các tuyến ngắn, còn Incheon xử lý phần lớn các chuyến quốc tế dài. Tại Thái, sân bay Suvarnabhumi rộng lớn, xa trung tâm, chủ yếu khai thác quốc tế, còn sân bay Don Mueang gần trung tâm lại chủ yếu phục vụ nội địa và hãng giá rẻ.

Các mô hình này đều cho thấy rõ vai trò của các sân bay dựa trên vị trí địa lý và chiến lược phát triển, đi cùng với hệ thống giao thông đồng bộ, nhằm tối ưu hóa năng lực khai thác và tiện ích cho hành khách.

DỰ KIẾN NGHỈA LONG THÀNH GIAO DỊCH TỪ THÁNG 6.2026
Cục Hàng không VN thông báo sân bay Long Thành sẽ chính thức khai thác từ tháng 6/2026 sau giai đoạn thử nghiệm từ tháng 12/2025. Trong giai đoạn đầu, các chuyến bay kỹ thuật sẽ kiểm tra hạ tầng và vận hành; sau đó, từ tháng 6, các chuyến bay thương mại sẽ chính thức bắt đầu. Các hãng hàng không cần chú ý cập nhật các thông tin từ AIP để đảm bảo kế hoạch khai thác phù hợp và an toàn.

Ý kiến từ các nhà quản lý và chuyên gia đều ủng hộ phương án cho phép linh hoạt trong giai đoạn chuyển đổi, đặc biệt dựa trên loại tàu bay và khả năng lập kế hoạch của các hãng, nhằm giảm thiểu rủi ro và tối đa hóa lợi ích.

MỘT BƯỚC CHUYỂN ĐỔI ĐÁNG CHỜ
Việc chuyển dịch quốc tế từ Tân Sơn Nhất sang Long Thành không chỉ đơn thuần là thay đổi địa điểm, mà còn là chiến lược tái cấu trúc không gian hàng không, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của vùng kinh tế phía nam. Trong đó, vai trò của các sân bay gần trung tâm vẫn giữ vị trí then chốt đối với các tuyến bay nội địa, quốc tế ngắn và trung.

Những kinh nghiệm quốc tế cùng các dự án liên quan cho thấy tính linh hoạt, phối hợp chặt chẽ giữa các sân bay, hệ thống giao thông đồng bộ là yếu tố quyết định thành công của mô hình nhiều sân bay trong cùng một thành phố. Với tiến độ hoàn thiện dự kiến, sau khi khai thác từ giữa năm 2026, Long Thành sẽ mở ra nhiều cơ hội phát triển mới cho vùng và quốc gia.