TP.HCM ĐANG GẶP KHỦNG HOẢNG VỀ HẠ TẦNG SẠC ĐIỆN CHO XE ĐIỆN TRONG BỘI CẢNH ĐỔI MỚI GẤP RÚT

Hiện nay, tại TP.HCM, mới chỉ có khoảng 600 trạm sạc điện, một con số quá nhỏ so với nhu cầu thực tế. Trong khi đó, các quốc gia như Singapore với diện tích nhỏ hơn đã có tới 6.700 trạm công cộng, còn Trung Quốc sở hữu hơn 3,3 triệu trạm, chưa tính các trạm tư nhân. Sự phát triển chậm của hệ thống hạ tầng này đang trở thành thách thức lớn khi TP.HCM vừa được sáp nhập hai tỉnh Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, biến thành siêu đô thị, dự kiến dân số sẽ tăng gấp rưỡi. Điều này đòi hỏi phải có chiến lược cấp bách để xây dựng mạng lưới sạc phù hợp.

Chỉ có duy nhất VinFast chủ động xây dựng hạ tầng trạm sạc cho xe hai và bốn bánh tại TP.HCM cũng như các địa phương khác, tuy nhiên, tỷ lệ đáp ứng hiện tại chỉ đạt dưới 10% nhu cầu dự kiến cho khoảng 350.000 – 400.000 xe điện trong tương lai.

Các chuyên gia cho biết, các trạm sạc hiện nay chủ yếu đặt tại các tòa nhà chung cư, trung tâm thương mại, không gần các điểm nghỉ, ăn uống, giao hàng nên không thuận tiện cho tài xế công nghệ. Các trạm lớn thường yêu cầu phí vào cửa và không có chỗ chờ đợi, gây ra bất tiện lớn cho người dùng. Do đó, với số lượng xe cần chuyển đổi đến 400.000 xe, đòi hỏi phải mở rộng vô cùng lớn hệ thống trạm sạc để đáp ứng kịp thời.

Theo Th.S Lê Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Tư vấn Ứng dụng Kinh tế thuộc Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM, hạ tầng trạm sạc hiện tại vẫn còn sơ khai, phụ thuộc nhiều vào các sáng kiến của doanh nghiệp tư nhân, chưa có dự án nào do nhà nước xây dựng hệ thống liên kết đồng bộ. Ngoài ra, các điểm sạc còn chưa phù hợp với nhu cầu của tài xế công nghệ do vị trí không thuận tiện, thời gian chờ đợi dài và thiếu các dịch vụ hỗ trợ.

Chỉ VinFast và một số doanh nghiệp như V-Green của Vingroup mới bắt đầu triển khai hệ thống trạm sạc phù hợp, nhưng số lượng vẫn chưa đủ để đáp ứng nhu cầu thực tế. Trong đó, V-Green đã ký hợp đồng nhượng quyền, hợp tác với các doanh nghiệp, cá nhân để đặt trạm sạc trong các khu vực như nhà hàng, quán cà phê, khách sạn, nhằm khai thác thời gian chờ của tài xế để thúc đẩy doanh thu dịch vụ.

Các doanh nghiệp trẻ như Selex cũng tích cực phát triển hệ thống trạm đổi pin cho xe hai bánh, đã lắp đặt gần 50 trạm tính đến tháng 6, nhưng vẫn chưa đủ để đáp ứng mục tiêu chuyển đổi 400.000 xe điện hai bánh của thành phố. Ngoài ra, các dự án thí điểm trạm sạc tiêu chuẩn quốc tế, hoán đổi pin hoặc dùng các mô hình liên kết chưa tạo ra hệ thống liên hoàn, khiến người dùng còn e ngại khi di chuyển xa.

Vấn đề lớn hơn nữa nằm ở khả năng nâng công suất lưới điện. Các trạm sạc nhanh DC có thể cung cấp công suất đến 350 kW mỗi điểm, gây áp lực lớn lên hệ thống phân phối địa phương, nhất là trong giờ cao điểm. Dữ liệu trong đợt dịch COVID-19 cũng phản ánh thực trạng hệ thống điện chưa đủ khả năng thích ứng khi nhiều thiết bị sạc cùng hoạt động mạnh.

Chuyên gia nhấn mạnh, để đáp ứng mục tiêu chuyển đổi xanh, TP.HCM cần có những chính sách đột phá. Trong đó thúc đẩy đầu tư công vào xây dựng mạng lưới trạm sạc, mở rộng danh mục điểm công cộng như bãi đỗ, cây xăng, chợ, trung tâm thương mại, nhà chờ xe, là những bước đi cần thiết. Dự kiến, đến tháng 12-2028, thành phố phải có ít nhất 3.000 cổng sạc và trạm đổi pin, đảm bảo bán kính phục vụ nhỏ hơn 800 m ở nội thành và chưa tới 2 km tại các trục chính.

Cần xác định rõ các vị trí phù hợp như bãi xe, các điểm công cộng, từ đó khuyến khích sử dụng các không gian này để đặt trạm. UBND các quận/huyện cần nhanh chóng công bố danh sách mặt bằng ưu tiên, áp dụng các chính sách ưu đãi thuê, hoặc miễn phí trong những năm đầu để thúc đẩy phát triển hạ tầng. Dựa trên dữ liệu hành trình của tài xế, các trạm sạc và đổi pin lớn hơn hoặc bằng 60 kW nên được bố trí tại các bãi dừng lớn, các điểm giao hàng và các trạm sạc nhỏ, phù hợp cho xe máy, giúp tối ưu chi phí và đáp ứng gần như toàn bộ nhu cầu đến năm 2028.

Song hành, chính sách giá linh hoạt theo khung giờ cũng cần áp dụng. Giảm giá điện 30% vào ban đêm, đồng thời phụ thu 20% trong giờ cao điểm để khuyến khích dịch tải. Đồng thời, các quy định về cấp phép xây dựng cần đơn giản, minh bạch hơn dựa trên nguyên tắc “phù hợp tự động”, nhằm tăng mật độ điểm sạc và các bãi đỗ xe có hạ tầng sạc điện phù hợp.

Các dự án nhà ở, trung tâm thương mại mới bắt buộc phải bố trí tối thiểu 35% không gian đỗ xe tích hợp hạ tầng sạc, còn chủ đầu tư có thể được giảm tiền sử dụng đất nếu hoàn thành đúng tiến độ. Trong khi đó, các dự án logistics cũng cần có hệ thống sạc riêng cho xe giao hàng nhằm nâng cao khả năng thực thi chuyển đổi phương tiện trong thành phố. Tất cả những biện pháp này mong muốn tạo ra một hệ sinh thái vận tải xanh, bền vững và tiện lợi trong tương lai không xa.