Chuyển đổi xe xăng sang điện ở TP.HCM: Cuộc cách mạng về vận tải và môi trường đang diễn ra

Ngày 17.7, tại buổi họp báo về tình hình kinh tế – xã hội, ông Lê Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm tư vấn ứng dụng kinh tế thuộc Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM, đã công bố kế hoạch đầy tham vọng: chuyển đổi 400.000 tài xế công nghệ từ xe xăng sang xe điện, trong đó TP.HCM chiếm hơn 85% số lượng xe này.

Theo ông Hải, con số 400.000 gồm cả các tài xế tại Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, song phần lớn thuộc về thành phố lớn nhất miền Nam. Việc này đặt ra mục tiêu rõ ràng: trong vòng hai năm tới, TP.HCM sẽ chuyển đổi 80% số lượng xe này thành xe điện, dự kiến hoàn tất vào năm 2027. Đồng thời, thành phố dự kiến cấm hoàn toàn xe xăng 2 bánh hoạt động trong lĩnh vực vận tải từ năm 2029.

Trong khuôn khổ quá trình này, Viện nghiên cứu cũng tổ chức hội thảo tham vấn về hệ sinh thái xe điện hai bánh, cũng như phối hợp cùng ngân hàng, Quỹ SAT và các đơn vị liên quan để xây dựng các gói vay hỗ trợ tài chính cho các tài xế chuyển đổi phương tiện. Đến ngày 18.7, dự thảo đề án dự kiến sẽ ký trình UBND TP.HCM để lấy ý kiến cuối cùng từ các sở ngành, trước khi gửi lên trung ương xin phê duyệt.

Một trong những nội dung chính của đề án là đề xuất miễn thuế VAT và phí đăng ký trước bạ trong hai năm đầu, nhằm tạo điểm nhấn khuyến khích tài xế chuyển đổi sang xe điện. Với mục tiêu này, TP.HCM kỳ vọng trong giai đoạn 2026-2027 sẽ chuyển đổi 80% trong tổng số 400.000 tài xế, tương đương khoảng 320.000 người. Giai đoạn tiếp theo, kể từ năm 2028, các hỗ trợ về vay vốn và chính sách miễn giảm sẽ tiếp tục để hoàn tất việc chuyển đổi 20% còn lại.

Tới năm 2029, thành phố sẽ kiến nghị cấm toàn bộ xe xăng 2 bánh hoạt động trong lĩnh vực vận tải, đặc biệt là trong các khu đô thị lớn với nhu cầu vận chuyển cao. Quá trình này sẽ được thúc đẩy mạnh mẽ qua các đề xuất chính thức gửi lên UBND TP.HCM, nhằm đồng bộ với các chiến lược kiểm soát khí thải của Sở Xây dựng.

Về hạ tầng, chương trình lập kế hoạch mở rộng mạng lưới trạm sạc, phối hợp với các hãng xe và Tổng công ty điện lực TP.HCM nhằm đảm bảo cung cấp đủ năng lượng, đặc biệt là đối với các xe điện cá nhân có thể sạc tại nhà trong giờ thấp điểm. Trong khi đó, với các xe 2 bánh, áp lực về hạ tầng điện sẽ không quá lớn do phần lớn có thể sạc vào ban đêm từ nguồn điện sinh hoạt.

Liên quan đến vấn đề an toàn, các kết quả kiểm tra cho thấy hệ thống phích cắm, ổ sạc đều đảm bảo tiêu chuẩn tiêu chuẩn quốc gia. Nguy cơ cháy nổ chủ yếu đến từ hệ thống dây dẫn không đảm bảo tại các nhà trọ tư nhân, vì vậy đề án đề xuất tăng cường kiểm tra điện tại các khu trọ để phòng ngừa rủi ro.

Khi chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện, các phương tiện cũ sẽ được phân loại dựa trên mức độ hao mòn. Những xe quá cũ phát sinh chi phí sửa chữa, kiểm định khí thải cao sẽ được chuyển đổi công năng hoặc bán làm phế liệu. Trong khi đó, các xe còn mới, có tuổi đời từ 2-3 năm, sẽ giảm giá và từ đó thị trường xe xăng sẽ dần thu hẹp, tự điều chỉnh theo quy luật cung-cầu.

Về lộ trình cụ thể, đề án đề ra mục tiêu chuyển đổi 100% xe máy xăng sang xe điện, kết hợp chính sách giảm giá mạnh trong hai năm đầu, sau đó dần dần loại bỏ xe xăng trong lĩnh vực vận tải. Từ 2026, chỉ xe điện mới được hoạt động trong lĩnh vực giao thông công cộng và giao hàng tại TP.HCM. Đồng thời, đề án sẽ dành ra 10.000 xe máy điện được hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước cho các đối tượng cận nghèo, không đủ khả năng tài chính. Mỗi xe sẽ hỗ trợ khoảng 8 triệu đồng để trả góp trong vòng 24-30 tháng, giúp tài xế tiết kiệm chi phí nhiên liệu, đồng thời nâng cao sức khỏe cộng đồng và chất lượng không khí.

Ông Lê Thanh Hải nhấn mạnh: việc chuyển đổi này không thể đảo ngược, và việc cùng nhau đồng thuận, hỗ trợ sẽ giúp quá trình chuyển đổi diễn ra hiệu quả, công bằng và không gây thiệt thòi cho các nhóm yếu thế. Chính sách này không chỉ là bước tiến về môi trường mà còn là cam kết hướng tới một thành phố sạch hơn, trong lành hơn và bền vững hơn trong tương lai.