THUỶ THỂ CỔ Ở BẮC NINH: KỸ THUẬT ĐỘC ĐÁO CỦA THỜI ĐÔNG SƠN ĐƯỢC KHẲNG ĐỊNH

Thông tin mới nhất cho biết đã có kết quả xác định niên đại C14 của hai hiện vật gọi là thuyền cổ tại Bắc Ninh. Theo đó, hai chiếc thuyền này có niên đại khoảng 1.800-1.600 năm trước, chứng tỏ chúng đều thuộc thời kỳ Đông Sơn muộn. Tuy nhiên, hiện tại vẫn chưa có báo cáo chính thức nào từ các tổ chức khảo cổ về kết quả này, mà chỉ dừng ở mức thông tin trong nội bộ các nhà chuyên môn.

Trong khi đó, ông Nguyễn Việt, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu tiền sử Đông Nam Á, xác nhận kết quả này và nhấn mạnh rằng các kỹ thuật chế tác thể hiện trên hai hiện vật rất đặc trưng của kỹ thuật Đông Sơn. Ông cho biết, các hiện vật này thể hiện rõ nét kỹ thuật dùng độc mộc làm đáy, ghép ván mạn bằng mộng, chốt gỗ để tăng chiều cao và độ ổn định của thân thuyền.

Ông Nguyễn Việt phân tích: Các thuyền Đông Sơn đã từng phát hiện đều có những điểm giống nhau về kỹ thuật cơ bản, song ông cũng nhận định rằng các hiện vật này không đảm bảo hình dạng của một chiếc thuyền có đầu có đuôi để vận hành. Ông nói rằng, “nếu là thuyền thì phải có hướng đi rõ ràng, đầu nhỏ, có cấu trúc khí động học như thuyền độc mộc ở Tây Nguyên. Nhưng các hiện vật này chỉ tạo thành một vật nổi, không có đầu đuôi rõ ràng, có thể chỉ là cấu trúc để làm một kiến trúc nổi”.

TS Nguyễn Việt cũng đặt câu hỏi về chức năng của hai hiện vật này, và cho rằng chúng có thể là các cấu trúc nổi dùng để làm vật dụng, có thể là “phà” hỗ trợ nổi hoặc giúp di chuyển vật thể trên mặt nước. Ông nhấn mạnh, chưa có đủ bằng chứng để khẳng định rõ chuyện di chuyển bằng các phương tiện kéo hoặc dựa vào các thuyền khác.

Một điểm đặc biệt được ông Nguyễn Việt nhấn mạnh là kỹ thuật chế tác gỗ và công nghệ đóng tàu của người Đông Sơn rất tiên tiến, vượt trội so với khu vực khác trong cùng thời kỳ. Theo ông, các công trình của người Đông Sơn, đặc biệt các chiếc thuyền có mạn cao và liên kết tốt, đạt tới mức độ hàng đầu thế giới lúc bấy giờ.

Các nhà khoa học từng nghĩ rằng hai hiện vật này có thể thuộc về thời Lý-Trần, dựa theo mô hình thuyền hai lòng trong sử sách. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đều khẳng định rằng niên đại của các hiện vật này vượt xa thời đó, thuộc thế kỷ 2-3, tức là thời Đông Sơn, trong khi thời Lý-Trần là thế kỷ 13-14.

Liên quan đến ý nghĩa của các hiện vật, ông Nguyễn Việt nhận định chúng nhiều khả năng liên quan đến hoạt động tâm linh hoặc nghi lễ của thời Đông Sơn, chứ không phải mục đích quân sự. Ông cho rằng, cấu trúc này có thể liên quan đến các hoạt động cung đình hoặc tôn giáo, như liên tưởng tới các hoạt động của Hai Bà Trưng, một nhân vật lịch sử nổi bật của thời kỳ này.

Kết quả nghiên cứu khẳng định rằng các hiện vật được gọi là thuyền cổ ở Bắc Ninh không chỉ phản ánh kỹ thuật chế tác vượt trội mà còn góp phần làm sáng rõ hơn về trình độ của người Đông Sơn trong công nghệ đóng tàu và các hoạt động văn hóa, tâm linh của thời kỳ này.