NĂM MƯƠI NĂM THEO DÕI MẤT MÁT VĨNH VIỄN: CÂU CHUYỆN ĐẺN ƯU CỦA ĐỘI QUÂN ĐẤT NUNG TẦN THUỶ HOÀNG

Người dẫn dắt cuộc khai quật lịch sử này là ông Yuan Zhong, hiện đã gần 90 tuổi và được xem là “Cha đẻ của Đội quân đất nung”. Dù đã chứng kiến hơn 8.000 chiến binh và ngựa bằng gốm được khai quật, ký ức về những khoảnh khắc đầu tiên vẫn là những gì ông không thể quên.

MÙA XUÂN NĂM 1974 – MỘT PHÁT HIỆN ĐỘC NHẤT VÔ NHỊ

Trong lần khai quật bất ngờ từ những mảnh đất của nông dân ở làng Tây Dương, tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc, một trong những di sản vĩ đại nhất thế giới đã được khám phá. Phát hiện này đã thay đổi cách nhìn nhận về lịch sử Trung Hoa cổ đại, mở ra một chân trời mới cho ngành khảo cổ học thế giới.

Tuy nhiên, niềm vui nhanh chóng chuyển thành bi kịch khi những bức tượng đầu tiên xuất hiện. Các chuyên gia từng dự đoán rằng màu sắc ban đầu của đội quân đất nung sẽ còn rực rỡ, bởi lớp sơn được nghệ nhân Tần Thủy Hoàng sử dụng để giữ màu trong suốt hơn hai thiên niên kỷ. Nhưng thực tế lại khiến tất cả kinh ngạc và tiếc nuối.

15 GIÂY ĐỂ MẤT HƠN 2.000 NĂM GIÁ TRỊ

Chỉ trong vòng 15 giây tiếp xúc với ánh sáng mặt trời và không khí, lớp sơn quý giá đã bắt đầu bong tróc, chuyển sang màu đen xám. Khoảnh khắc đó trở thành dấu chấm hết cho vẻ đẹp tươi sáng của hàng nghìn chiến binh, khiến các nhà khảo cổ không kịp chuẩn bị máy ảnh để ghi lại những hình ảnh nguyên vẹn của chúng.

Ngày nay, phần lớn các chiến binh tại Hố số 1 đã chuyển sang màu tối, không còn giữ được sắc thái lộng lẫy như lúc khai quật lần đầu. Các chuyên gia bảo tàng khẳng định việc khôi phục màu sắc nguyên bản là điều bất khả thi.

BA KẺ THÙ VÔ HÌNH ĐÁNH MẤT DI SẢN QUÝ GIÁ

Nửa thế kỷ qua, công tác bảo tồn đội quân đất nung vẫn gặp không ít thử thách. Ba tác nhân chính được xác định là: thay đổi môi trường, vi sinh vật và muối hòa tan. Trong đó, việc thay đổi nhiệt độ, độ ẩm đã gây nên các vết phai màu và tổn hại rõ rệt, nhưng tác động của vi sinh vật và muối còn nguy hiểm hơn.

Các bào tử nấm mốc phát triển nhanh chóng khi gặp điều kiện phù hợp, tiết ra các hợp chất gây ăn mòn gốm sứ. Trong quá trình khai quật, các chuyên gia đều nhận thức rõ rằng bỏ qua các nguyên tắc bảo tồn cơ bản đã vô tình khiến lớp sơn quý giá biến mất vĩnh viễn. Những hình ảnh dưới kính hiển vi còn phát hiện ra các cấu trúc màu trắng như “bông hoa” chính là bào tử nấm mốc phát triển trên bề mặt tượng.

Dù đã áp dụng nhiều biện pháp bảo vệ như hạn chế số lượng khách tham quan và thường xuyên làm sạch, thiệt hại do vi sinh vật vẫn không thể kiểm soát hoàn toàn.

HỒI ĐÁP CỦA NHÀ KHẢO CỔ VÀ LỜI HỐI HẬN

Ông Yuan Zhong bày tỏ lòng tiếc nuối sâu sắc: “Sai lầm lớn nhất của tôi là không nhận thức rõ về sự khác biệt giữa môi trường lòng đất và bề mặt. Chính sự thiếu hiểu biết khoa học vào thời điểm đó đã khiến chúng tôi bỏ lỡ cơ hội bảo vệ lớp sơn quý giá, để rồi mất đi vĩnh viễn một phần di sản vô giá của lịch sử Trung Hoa.”

Hiện tại, Trung Quốc đang nỗ lực khai quật và bảo quản đội quân đất nung bằng công nghệ hiện đại, hy vọng có thể giữ gìn những phần còn lại của di sản trong tương lai gần. Tuy nhiên, vết thương về sự mất màu sắc của các chiến binh hơn hai nghìn năm tuổi sẽ còn là bài học đắt giá cho ngành khảo cổ toàn cầu.